Τι είναι η κύστη κόκκυγος;
Η κύστη κόκκυγος ή τριχοφωλεακό συρίγγιο είναι μια αλλοίωση που μοιάζει με σάκο που αναπτύσσεται στο δέρμα, σχεδόν πάντα στην περιοχή του κόκκυγος, ακριβώς πάνω από τη μεσογλουτιαία αύλακα. Η κοιλότητα μπορεί να περιέχει τρίχες (εξού και ο όρος «τριχοφωλεακό») σμηγματογόνες εκκρίσεις, κομμάτια δέρματος, υγρό ή ημιστερεό υλικό και άλλα κυτταρικά στοιχεία. Η βλάβη – επίσης γνωστή ως ιερό-κοκκυγική κύστη – αναπτύσσεται στους ιστούς που βρίσκονται μεταξύ της μυϊκής περιτονίας και του λιπώδους στρώματος του δέρματος και εμφανίζεται ως ελαφρύ οίδημα στην περιοχή.
Οι κύστεις κόκκυγος είναι αβλαβείς μέχρι να υποστούν μόλυνση και φλεγμονή. Εάν μια κύστη κόκκυγος μολυνθεί, μπορεί να εξελιχθεί σε απόστημα το οποίο συχνά είναι εξαιρετικά επώδυνο. Επιπλέον, το πύον που συλλέγεται στην κοιλότητα μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση συριγγίου.
Οποιοσδήποτε μπορεί να αναπτύξει κύστη κόκκυγος, αλλά η βλάβη είναι πιο συχνή σε νεαρούς άνδρες, μεταξύ 15 και 24 ετών. Ειδικότερα, άτομα που παραμένουν σε καθιστή θέση για μεγάλα χρονικά διαστήματα, όπως για παράδειγμα οι οδηγοί φορτηγών, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν κύστη κόκκυγος. Η θεραπεία και η διαχείριση των κύστεων κόκκυγος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της έκτασης και της χρονιότητας της νόσου. Μια πλήρης θεραπεία είναι δυνατή, αλλά η κυστική κοιλότητα μπορεί να επανεμφανιστεί ακόμα και αν αφαιρεθεί χειρουργικά.
Κύστη, απόστημα και συρίγγιο
Οι όροι κύστη, απόστημα και συρίγγιο αναφέρονται σε τρία διαφορετικά στάδια της νόσου:
Η κύστη κόκκυγος είναι ένας μικρός, μη μολυσμένος σάκος, παρόμοιος με ένα μικρό εξόγκωμα, ασυμπτωματικός ή ήπια επώδυνος κατά την ψηλάφηση. Η βλάβη μπορεί να παραμείνει χωρίς συμπτώματα για χρόνια ή να εξελιχθεί σε μεταγενέστερα στάδια.
Το απόστημα είναι μια συλλογή πύου που προκύπτει από βακτηριακή μόλυνση της κυστικής κοιλότητας. Αυτός ο σχηματισμός είναι μεγαλύτερος από τον προηγούμενο και περιλαμβάνει πόνο, πυρετό, ερυθρότητα και άλλα χαρακτηριστικά σημάδια φλεγμονής. Μερικές μέρες μετά το απόστημα υφίσταται ρήξη οπότε άμεσα βελτιώνονται τα συμπτώματα. Ωστόσο, εάν δεν αντιμετωπιστεί επαρκώς, η φλεγμονώδης διαδικασία δεν σταματά και τείνει να γίνει χρόνια.
Το συρίγγιο είναι ένα μικρό τούνελ (ή κανάλι) μεταξύ της μολυσμένης κύστης και ενός στομίου δέρματος που παρέχει μια έξοδο προς τα έξω: ένα οροπυώδες υγρό συνεχίζει να διαρρέει από την ανοιχτή βλάβη. Εάν το συρίγγιο κλείσει, προκαλεί το σχηματισμό επαναλαμβανόμενων αποστημάτων. Έπειτα από κάποιο χρονικό διάστημα, το οξύ επεισόδιο μπορεί να επαναληφθείκαι το πυώδες υλικό συνεχίζει να βγαίνει από το σωληνοειδές κανάλι. Ως αποτέλεσμα, μπορούν να σχηματιστούν άλλα συρίγγια τα οποία μπορούν να διακλαδωθούν προς διαφορετικές κατευθύνσεις, διαχέοντας πολυάριθμα στόμια σε μια αρκετά μεγάλη περιοχή του δέρματος.
Κύστη Κόκκυγος: Συμπτώματα
Η κύστη κόκκυγος είναι μια βλάβη που αναπτύσσεται κεντρικά στο κάτω μέρος της πλάτης, στο επίπεδο του κόκκυγα, κοντά στη σχισμή των γλουτών, περίπου 4 έως 5 εκατοστά από τον πρωκτό. Μερικά άτομα μπορεί να παραμείνουν ασυμπτωματικά για κάποιο χρονικό διάστημα πριν από την εμφάνιση της οξείας φλεγμονώδους κατάστασης. Η συμπτωματική νόσος εμφανίζεται συνήθως όταν η κύστη εκφυλίζεται σε απόστημα: ο ασθενής αισθάνεται μεγαλύτερη ενόχληση, το τοπικό οίδημα είναι πιο εμφανές και η περιοχή είναι επώδυνη στην αφή.
Εάν η κύστη μολυνθεί, μπορεί να εμφανιστούν τα ακόλουθα σημεία και συμπτώματα:
- Σημάδια φλεγμονής του αποστήματος: πόνος, οίδημα, ερυθρότητα και καύσος στην προσβεβλημένη περιοχής του δέρματος.
- Έκκριση πυώδους (ή ορού-πυώδους), κιτρινωπού και δύσοσμου υλικού.
- Πυρετός (όχι συχνός), πονοκέφαλος και γενικευμένη κακουχία.
Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να αναπτυχθούν γρήγορα, συχνά μέσα σε λίγες ημέρες. Ο πόνος που προκαλείται από ένα συρίγγιο του κόκκυγα μπορεί να είναι σοβαρός και είναι πιθανό να επιδεινωθεί εάν δεν αναζητηθεί θεραπεία.
Κύστη Κόκκυγος: Αιτίες
Αν και υπάρχουν αρκετές θεωρίες για τα αίτια της νόσου, σήμερα οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι κύστεις είναι επίκτητες βλάβες (και όχι συγγενείς ή έμφυτες όπως πίστευαν παλαιότερα). Η εμφάνισή τους σχετίζεται με μια λοίμωξη του θύλακα της τρίχας, η οποία, μόλις διασταλεί, επιτρέπει στην τρίχα να εγκυστώσει. Ως απόκριση σε αυτές τις τρίχες που αναπτύσσονται προς τα μέσα, αναπτύσσεται μια τοπική φλεγμονώδης αντίδραση που προκαλεί το σχηματισμό μιας κυστικής δομής.
Η υπερβολική πίεση, η τριβή ή το επαναλαμβανόμενο τραύμα στην περιοχή της ιεροκοκκυγικής συνδέσμωσης μπορεί να προδιαθέσει τα άτομα να αναπτύξουν την κύστη ή να προκαλέσουν ερεθισμό μιας υπάρχουσας βλάβης του κόκκυγος.
Κύστη Κόκκυγος: Αιτίες
Ορισμένοι παράγοντες μπορεί να προδιαθέτουν την ανάπτυξη της κύστης κόκκυγος. Αυτοί περιλαμβάνουν:
- Παχυσαρκία: τα παχύσαρκα άτομα είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν υποτροπές.
- Αθλητικές ή επαγγελματικές δραστηριότητες που απαιτούν παρατεταμένο κάθισμα (αυξάνει την πίεση στην περιοχή του κόκκυγος).
- Κακή υγιεινή και παρουσία πολλών ανεπιθύμητων τριχών.
- Υπερβολική εφίδρωση: η υγρασία προάγει την ανάπτυξη αναερόβιων βακτηρίων, τα οποία συχνά μολύνουν τις κύστεις κόκκυγος.
- Τοπικός ερεθισμός ή τραύμα, που μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή μιας υπάρχουσας κύστης ή να ευνοήσει την εμφάνισή της.
- Τα στενά ρούχα.
Κύστη Κόκκυγος: Διάγνωση
Η κύστη μπορεί να διαγνωστεί με μια απλή κλινική εξέταση, με βάση τα χαρακτηριστικά σημεία στη θέση του κόκκυγος: παρουσία εξωτερικών στομίων, έκκριση υγρού ή πυώδους υλικού κ.λπ. Η περιοχή είναι εξαιρετικά επώδυνη κατά την ψηλάφηση και, συχνά, η απλή κίνηση του διαχωρισμού των γλουτών για την εξέταση της περιοχής είναι αφόρητη για τον ασθενή. Οι εξετάσεις αίματος και ένα στοχευμένο υπερηχογράφημα μπορεί επίσης να είναι χρήσιμα για τον καθορισμό της διάγνωσης.
Ο γιατρός μπορεί επίσης να εντοπίσει την παρουσία των ακόλουθων καταστάσεων:
- Πυρετός
- Αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων σε δείγμα αίματος
- Φλεγμονή του περιβάλλοντος δέρματος
Πιθανές επιπλοκές
Οι επιπλοκές μιας κύστης κόκκυγα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Υποτροπή της κύστης
- Σχηματισμός αποστήματος και χρόνια διαπύηση
- Συστηματικές λοιμώξεις
Εγχείρηση κύστης κόκκυγος
Η θεραπεία της κύστης κόκκυγος είναι χειρουργική. Οι ασθενείς που δεν έχουν τοπική φλεγμονή γενικά δεν χρειάζονται άμεση θεραπεία, αλλά συνιστάται η αποτρίχωση και η σχολαστική τοπική υγιεινή. Εάν, από την άλλη, αναπτυχθεί λοίμωξη στην κυστική κοιλότητα, είναι απαραίτητο να καταφύγουμε σε επαρκή θεραπεία για την παροχέτευση ή την αφαίρεση της βλάβης.
Επέμβαση κύστης κόκκυγος: Τομή και παροχέτευση της κύστης
Η πρώτη θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει μια χειρουργική επέμβαση που μπορεί να πραγματοποιηθεί εξωτερικά.
Αφού μουδιάσει η περιοχή με τοπικό αναισθητικό (τοπική αναισθησία) , ο γιατρός κάνει μια μικρή τομή πάνω από τη μολυσμένη περιοχή για να ανοίξει η κυστική κοιλότητα. Το πυώδες υλικό αποστραγγίζεται, αφαιρούνται όλες οι τρίχες και άλλα θραύσματα που έχουν συσσωρευτεί στην κύστη. Το τραύμα καθαρίζεται με φυσιολογικό ορό και καλύπτεται με αποστειρωμένη γάζα.
Ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει ορισμένα αντιβιοτικά,, για τη θεραπεία της φλεγμονής και την αποφυγή βακτηριακής επαναμόλυνσης. Συχνά, συνταγογραφούνται επίσης αναλγητικά για συμπτωματική θεραπεία.
Θα πρέπει να πραγματοποιηθεί ιατρικός έλεγχος τις δύο ημέρες μετά τη διαδικασία για να εκτιμηθεί εάν η πληγή επουλώνεται επαρκώς και να παρακολουθούνται τυχόν επιπλοκές. Μόλις αφαιρεθούν οι επίδεσμοι, η πληγή του δέρματος επουλώνεται και κλείνει από μόνη της. Οι περισσότεροι άνθρωποι που υποβάλλονται σε τομή και παροχέτευση της κύστης κόκκυγος δεν χρειάζονται άλλη θεραπεία. Η διατήρηση της πληγής καθαρής και η αφαίρεση όλων των τριχών από την ιεροκοκκυγική περιοχή μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της υποτροπής.
Εκτομή της κύστης κόκκυγος
Εάν έχετε μια κύστη που τείνει να μολύνεται συνεχώς, μπορεί να χρειαστείτε πιο επεμβατική χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση όλου του ιστού που επηρεάζεται από την κύστη (δέρμα, υποδόριοι ιστοί και κυστική περιοχή μέχρι το ιερό οστό). Η εκτομή επιτρέπει την πλήρη θεραπεία της πάθησης αλλά είναι μια μάλλον πιο επεμβατική διαδικασία σε σύγκριση με την απλή τομή και παροχέτευση.
Μετά την εκτομή της κύστης, ο γιατρός μπορεί να επιλέξει:
α) Να αφήσει το χειρουργικό τραύμα ανοιχτό (επούλωση κατά 2ο σκοπό). Σε αυτή την επιλογή, το χειρουργικό τραύμα αφήνεται ανοιχτό, χωρίς συρραφή, προκειμένου να επιτραπεί στον ιστό να αναμορφωθεί με φυσικό τρόπο από τη βάση προς την επιφάνεια. Αυτή η διαδικασία έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερο χρόνο επούλωσης, αλλά σχετίζεται με μικρότερο κίνδυνο υποτροπής (υποτροπιάζουσα μόλυνση της κύστης κόκκυγος). Μερικές φορές μια απλή, φαρμακευτική αποστειρωμένη γάζα εισάγεται στο χειρουργικό τραύμα. Η επούλωση λαμβάνει χώρα σε μεταβλητό χρόνο μεταξύ 4 και 6 εβδομάδων, κατά τον οποίο οι γάζες αλλάζονται κατά μέσο όρο μία φορά την ημέρα.
β) Να κλείσει το τραύμα με ράμματα (επούλωση κατά 1ο σκοπό). Μετά την αφαίρεση της κύστης, ορισμένοι χειρουργοί προτιμούν να κλείσουν αμέσως το τραύμα με ράμματα. Ο χρόνος επούλωσης είναι ταχύτερος με αυτήν την επιλογή, αλλά σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο υποτροπής. Μερικοί χειρουργοί κάνουν την τομή στη μεσογλουτιαία αύλακα, μια περιοχή όπου η επούλωση είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Τα ράμματα αφαιρούνται μετά από περίπου 10-12 ημέρες.
Πιθανές μετεγχειρητικές επιπλοκές μπορεί να περιλαμβάνουν τοπική μόλυνση ή κακή επούλωση χειρουργικών τραυμάτων. Για να αποφευχθούν αυτές οι συνέπειες, ο γιατρός θα παράσχει στον ασθενή λεπτομερείς οδηγίες σχετικά με τη διαχείριση του τραύματος και την πρόοδο μιας φυσιολογικής διαδικασίας επούλωσης. Μπορεί επίσης να χρειαστεί να ξυρίσετε την περιοχή γύρω από το σημείο της χειρουργικής επέμβασης για να αποτρέψετε την είσοδο τριχών στην πληγή. Κατά τη μετεγχειρητική φάση, είναι απαραίτητες οι εξωτερικές θεραπείες και οι έλεγχοι για να διασφαλιστεί η σωστή επούλωση του τραύματος και να αντιμετωπιστούν γρήγορα οι πιθανές επιπλοκές ή οι υποτροπές της νόσου. Αν και σε ένα ποσοστό οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν υποτροπή, σε γενικές γραμμές, η μακροπρόθεσμη πρόγνωση είναι εξαιρετική.
Άλλες συχνές επεμβάσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν στην περίπτωση της κύστης κόκκυγος είναι:
- laser
- εκτομή της κύστης κόκκυγος με προηγμένες πηγές ενέργειας ( ψαλίδια υπερήχων, ραδιοσυχνότητες)
Πρόληψη κύστης κόκκυγος
Για να αποτρέψετε μία οξεία ή υποτροπιάζουσα κύστη κόκκυγα, μπορείτε να:
- Διατηρείτε την περιοχή καθαρή και στεγνή, προσέχοντας σχολαστικά την τοπική υγιεινή.
- Προτιμάτε τη χρήση άνετων ρούχων, για να μην τρίβονται τα υφάσματα με το δέρμα.
- Διατηρείτε την περιοχή απαλλαγμένη από ανεπιθύμητες τρίχες, καταφεύγοντας τακτικά σε αποτριχωτικές κρέμες ή αποτρίχωση με λέιζερ.
- Αποφεύγετε το παρατεταμένο κάθισμα ή την επαναλαμβανόμενη υπερβολική πίεση στην περιοχή του κόκκυγος.
Σημειώνεται επίσης, ότι στα παχύσαρκα άτομα, η απώλεια βάρους μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου υποτροπής.
Πότε να ζητήσετε τη βοήθεια του γιατρού
Εάν παρουσιάζετε κάποια από τα συμπτώματα που περιγράφηκαν παραπάνω ή εάν έχετε ενοχλήσεις που σας δημιουργούν υποψίες για ύπαρξη κύστης κόκκυγος, επικοινωνήστε άμεσα τον ειδικευμένο χειρουργό κ. Κωνσταντίνο Αλεξίου ο οποίος κατόπιν εξέτασης και λήψης των απαραίτητων πληροφοριών, θα προβεί στην κατάλληλη θεραπεία. Σε κάθε περίπτωση, μην αφήνετε νόσους όπως η κύστη κόκκυγος να εξελιχθούν. Η υγεία σας και η καλή διαβίωση εξαρτώνται ακόμη και από μία μικρή ενόχληση στην οποία μπορείτε να δώσετε τέλος άμεσα και χωρίς πόνο ή επιπλοκές.
